AutorTomasz z Akwinu napisał wiele dzieł, z których najważniejsze to „Suma teologiczna” (Summa Theologica) i „Suma przeciwko poganom” (Summa contra Gentiles). W tych i innych pracach przedstawił kluczowe tezy, które stały się fundamentem jego filozofii i teologii.
Oto główne tezy z jego najważniejszych dzieł:
Suma teologiczna (Summa Theologica)
1. Istnienie Boga: Tomasz przedstawia pięć dróg (quinque viae) jako argumenty za istnieniem Boga:
– Argument z ruchu: Wszystko, co się porusza, musi być poruszane przez coś innego. Ostatecznie musi istnieć pierwsza nieruchoma przyczyna ruchu, którą jest Bóg.
– Argument z przyczynowości: Wszystko ma swoją przyczynę, a nie można iść w nieskończoność wstecz w łańcuchu przyczyn. Musi istnieć pierwsza przyczyna, czyli Bóg.
– Argument z istnienia koniecznego i możliwego: Wszystko, co istnieje, jest albo konieczne, albo możliwe. Musi istnieć istota konieczna, która zapoczątkowała istnienie innych rzeczy, a tą istotą jest Bóg.
– Argument z gradacji: W świecie istnieją różne stopnie doskonałości. Musi istnieć byt najdoskonalszy, od którego pochodzi wszelka doskonałość, a tym bytem jest Bóg.
– Argument z celowości: Rzeczy działają celowo, nawet jeśli nie mają świadomości. Musi istnieć istota, która nadaje cel wszystkim rzeczom, a tą istotą jest Bóg.
2. Natura Boga: Tomasz podkreśla atrybuty Boga, takie jak prostota, wieczność, wszechmoc, wszechwiedza, dobroć, i niezmienność. Twierdzi, że Bóg jest bytem doskonałym i całkowicie prostym, bez części i złożoności.
3. Stworzenie: Tomasz wierzy, że Bóg stworzył świat z niczego (ex nihilo) i podtrzymuje jego istnienie. Wszystkie byty stworzone mają swoje istnienie dzięki Bogu.
4. Ludzka dusza i ciało: Tomasz rozwija koncepcję, że dusza jest formą ciała. Dusza ludzka jest niematerialna, nieśmiertelna i rozumna, a ciało jest materialne i śmiertelne.
5. Prawo naturalne: Tomasz twierdzi, że prawo naturalne jest częścią prawa wiecznego (lex aeterna), które jest Bożym planem dla stworzenia. Prawo naturalne jest zakorzenione w naturze człowieka i można je poznać przez rozum.
6. Etyka i cnoty: Tomasz wyróżnia cnoty teologalne (wiara, nadzieja, miłość) i cnoty kardynalne (roztropność, sprawiedliwość, umiarkowanie, męstwo). Twierdzi, że życie moralne polega na rozwijaniu cnót, które prowadzą do szczęścia i zjednoczenia z Bogiem.
Suma przeciwko poganom (Summa contra Gentiles)
1. Rola rozumu i wiary: Tomasz argumentuje, że rozum i wiara nie są sprzeczne, ale wzajemnie się uzupełniają. Prawdy wiary mogą być wspierane przez argumenty rozumowe, ale niektóre prawdy są dostępne tylko przez objawienie.
2. Bóg jako pierwsza przyczyna: Tomasz kontynuuje swoje argumenty za istnieniem Boga jako pierwszej przyczyny, podkreślając, że Bóg jest źródłem wszelkiego istnienia i ruchu.
3. Stworzenie i celowość: Tomasz przedstawia świat jako uporządkowany i celowy, kierowany przez Boga. Wszystko w świecie ma swój cel i miejsce w Bożym planie.
4. Doskonałość Boga: Tomasz szczegółowo analizuje atrybuty Boga, takie jak Jego prostota, nieskończoność, wieczność i niezmienność, wykazując, że Bóg jest doskonałym bytem, od którego wszystko pochodzi.
5. Moralność i prawo naturalne: Tomasz podkreśla, że moralność opiera się na prawie naturalnym, które można odkryć przez rozum. Moralne działanie polega na przestrzeganiu prawa naturalnego i rozwijaniu cnót.
Te główne tezy Tomasza z Akwinu miały ogromny wpływ na filozofię i teologię chrześcijańską, kształtując myślenie wielu pokoleń uczonych i wiernych.
Autor
